Między pisaniem a milczeniem. O esejach Herty Müller z perspektywy polskiego czytelnika

Adrian Gleń

doi:10.16926/trs.2022.07.17

Published: 2022-12-301
Język zgłoszenia: PL

Vol. 7 (2022)

Między pisaniem a milczeniem. O esejach Herty Müller z perspektywy polskiego czytelnika

Wersje alternatywne

Zwischen Schreiben und Schweigen. Zu den Essays von Herta Müller aus der Perspektive des polnischen Lesers (DE)

Between Writing and Silence. On the essays of Herta Müller from the perspective of a Polish reader (EN)

Adrian Gleń

Section: The space between language and silence

https://doi.org/10.16926/trs.2022.07.17

Abstract

Artykuł poświęcony jest prawdzie pracy z językiem w esejach Herty Müller. Autora interesuje to, w jaki sposób i dokąd prowadzi Noblistkę jej doświadczenie pierwotnej nieprzystawalności słowa do rzeczy, jak rzutuje ono na widzenie samego fenomenu rozumienia literatury, jaki obraz pisania wywodzi w swojej refleksji autorka Nizin. Uwagi Müller analizowane są w kontekście filozofii języka źródłowego. Takie komparatystyczne ujęcie prowadzi do próby określenia tego, jakie formuły tożsamości języka i rzeczywistości odnajdziemy w esejach niemieckiej Noblistki.

(PL)

Im Mittelpunkt des Beitrags steht der Umgang mit Sprache in den Essays von Herta Müller. Der Autor des Aufsatzes interessiert sich dafür, wie und wohin die Ur-Erfahrung der Diskrepanz zwischen Wort und Ding die Essayistin führt, wie diese sich auf ihr Literaturverständnis auswirkt und welches Bild von Schrift sich aus ihren Überlegungen ergibt. Müllers Beobachtungen werden im Zusammenhang mit der Philosophie der Ausgangssprache analysiert. Die vergleichende Methode erlaubt herauszufinden, welches Konzept von Sprachidentität und Wirklichkeit sich in den Essays der deutschen Nobelpreisträgerin finden lässt.

(DE)

The paper focuses on the truth of language work in Herta Müller’s essays. The author is interested in what way and where the experience of the primal discrepancy between a word and a thing leads the essayist, how it affects her understanding of literature, and what kind of a picture of writing stems from her considerations. Müller’s observations are analysed in the context of the philosophy of the source language. Such a comparative approach leads to an attempt of determining what formulas of language identity and reality can be found in the essays of the German Noble prize-winner.

(EN)

Keywords:

eseistyka Herty Müller, filozofia języka, autotematyzm, logos, nieprzystawalność języka i rzeczywistości (PL)

Herta Müller’s essays, philosophy of language, mise en abyme, logos, discrepancy of language and reality (EN)

Herta Müllers Essays, Sprachphilosophie, Autothematismus, Logos, Diskrepanz von Sprache und Wirklichkeit (DE)

Download files

Pdf (Język Polski)

Citation rules

Gleń, A. (2022). Between Writing and Silence. On the essays of Herta Müller from the perspective of a Polish reader. Transfer. Reception Studies, 7, 263–288. https://doi.org/10.16926/trs.2022.07.17

Cited by / Share

References

Bańkowski, Andrzej. Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: PWN, 2000.
Google Scholar

Baran, Bogdan. Heidegger i powszechna demobilizacja. Kraków: Wydawnictwo Inter Esse, 2004.
Google Scholar

Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: PWN, 1989.
Google Scholar

Davidson, Donald. “Widzieć poprzez język.” Translated by Arkadiusz Żychliński. Teksty Drugie, no. 3 (2007): 128-141.
Google Scholar

Derrida, Jacques. Marginesy filozofii. Translated by Adam Dziadek, Janusz Margański, and Paweł Pieniążek. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2002.
Google Scholar

Długosz-Kurczabowa, Krystyna. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: PWN, 2005.
Google Scholar

Gadamer, Hans-Georg. “Heidegger i język metafizyki.” Translated by Artur Dorobiński. Aletheia, no. 1 (4) (1990): 126-131.
Google Scholar

Gleń. Adrian. Bycie – słowo – człowiek. Inspiracje heideggerowskie w literaturoznawstwie. Opole: Wydawnictwo UO, 2007.
Google Scholar

Gumrecht, Hans Ulrich. Produkcja obecności. Czego znaczenie nie może przekazać. Translated by Krzysztof Hoffmann. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2016.
Google Scholar

Heidegger, Martin. Objaśnienia do poezji Hölderlina. Translated by Sława Lisiecka. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2004.
Google Scholar

Heidegger, Martin. Przyczynki do filozofii (Z Wydarzania). Translated by Bogdan Baran, Kraków: Wydawnictwo Baran & Suszczyński, 1996.
Google Scholar

Heidegger, Martin. Przygotowanie do słuchania słowa poezji. Translated by Janusz Mizera. Principia, vol. XX (1998): 129-142.
Google Scholar

Heidegger, Martin. W drodze do języka. Translated by Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran&Suszczyński, 2000.
Google Scholar

Jankowicz, Grzegorz. “Wierzchołek strachu.” Tygodnik Powszechny, no. 15 (2014): 58-61.
Google Scholar

Kofta, Krystyna. “W murach języka.” Nowe Książki, no. 11 (2005): 35-36.
Google Scholar

Lorenc, Włodzimierz. W poszukiwaniu filozofii humanistycznej. Heidegger, Levinas, Foucault, Rorty, Gadamer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 1998.
Google Scholar

Markowski, Michał Paweł. Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2004.
Google Scholar

Mizera, Janusz. “Torowanie bezdroży bezgruntu. W drodze do innego początku.” Principia, vol. XX (1998): 5-26.
Google Scholar

Mrożek, Sebastian. “Eseistyka Herty Müller jako wiwisekcja autorytarnej prze/mocy na przykładzie tekstów noblistki z tomów „Król kłania się i zabija” oraz „Głód i jedwab”.” Orbis Linguarum, vol. 39 (2013): 289-302.
Google Scholar

Müller, Herta Król kłania się i zabija. Translated by Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2005.
Google Scholar

Müller, Herta. Głód i jedwab. Translated by Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2008.
Google Scholar

Müller, Herta. Nadal ten sam śnieg i nadal ten sam wujek. Translated by Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014.
Google Scholar

Nycz, Ryszard. “Antropologia literatury – kulturowa teoria literatury – poetyka doświadczenia.” Teksty Drugie, no. 6 (2007): 34-49.
Google Scholar

Piech, Aneta. “Uszkodzone spojrzenie.” Tygodnik Powszechny, no. 47 (2005): 14.
Google Scholar

Pöggeler, Otto. Droga myślowa Martina Heideggera. Translated and with an afterword by Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 2002.
Google Scholar

Reszka, Agnieszka. Recepcja prozy Herty Müller w Polsce. Kraków: Universitas, 2017.
Google Scholar

Ricoeur, Paul. Filozofia osoby. Translated by Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT, 1992.
Google Scholar

Ricoeur, Paul. Język, tekst, interpretacja. Wybór pism. Translated by Paweł Graff, with an afterword by Katarzyna
Google Scholar

Rosner. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989. Rycąbel, Katarzyna. “Lingwistyczna wolta.” Fa-Art, no. 2-3 (2008): 158-159.
Google Scholar

Sobolewska, Justyna. “Słowa wiedzą lepiej.” Gazeta Wyborcza, no. 124 (2005): 17.
Google Scholar

Szaruga, Leszek. “Na myśli opada ziemia.” Nowe Książki, no. 6 (2008): 11-12.
Google Scholar

Szaruga, Leszek. “Nieufność.” Nowe książki, no. 8 (2014): 52-53.
Google Scholar

Szeffel, Agnieszka. “O książce „Król kłania się i zabija” Herty Müller.” Czas Kultury, no. 3-4 (2005): 211-214.
Google Scholar

Woźniak, Cezary. Martina Heideggera myślenie sztuki. Kraków: Wydawnictwo A, 1997.
Google Scholar

Statystyki łączne:
Abstract views: 44
PDF downloads: 20